Polska bulla książęca? Taka interpretacja funkcji znaleziska z 2002 roku wywołała zrozumiałe kontrowersje wśród historyków, w żadnych źródłach pisanych nie odnotowano wszak używania bulli przez polskiego władcę. A bulla to pieczęć najwyższej rangi. Jako forma przedmiotu pochodzi ze starożytnego Rzymu, w średniowieczu była w powszechnym użyciu w kancelariach Bizancjum i w strefie wpływów kulturowych tego Imperium, w tym wśród książąt ruskich - najstarsze zachowane bulle z tego obszaru są datowane już na drugą połowę X wieku (bulla księcia Światosława). 

Dzieje pieczęci polskich władców znane są szerzej dopiero od 4 ćwierci XII wieku, a jedynym dowodem wcześniejszego ich używania w kancelariach Piastów jest starsza jeszcze o co najmniej 70 lat pieczęć księcia Władysława Hermana. Nasze odkrycie w sposób zupełnie niespodziewany uzupełnia nieco tę lukę. Jest to druga, po wspomnianej wyżej, najstarsza pieczęć piastowska - przy tym pieczęć najwyższej rangi. Nie wiemy skąd wzięło się prawo do jej używania i wyjątkowa pod tym względem pozycja polskiego władcy w końcu 1 ćwierci XII wieku, nie znamy bowiem przypadków używania bulli np. przez niemieckich panów świeckich - poza cesarzem. Zabytek potwierdza jednak dowodnie taki status polskiego księcia.

Znaczenia, jakie będzie miało dla badań nad historią Polski odkrycie bulli książęcej z Głębokiego i 4 kolejnych bulli Bolesława Krzywoustego - dziś znamy już bowiem aż 5 tego typu zabytków - nie sposób jeszcze objąć i ocenić. Wiemy już, że oznacza ona nowe spojrzenie na początki polskiego dokumentu, jego już wówczas wewnętrzny obieg, początki pieczęci, problemy mennictwa. W świetle tego zabytku należy inaczej niż dotąd widzieć i docenić kulturę prawną i polityczną kraju już w pierwszych dziesięcioleciach XII wieku.
 

Kalendarium odkryć, badań i publikacji:
 

Wrzesień 2002	Odkrycie przez Mirosława Andrałojć pierwszej polskiej bulli książęcej w miejscowości Głębokie, gm. Kiszkowo; badania w ramach projektu weryfikacji odkryć skarbów na terenie Polski (Corpus Thesaurorum Poloniae), Slavia Antiqua, 2002, t. XLIII, s. 133 - 159).
Październik 2002	Ukazanie się pierwszej z szeregu informacji medialnych o znalezisku.
Grudzień 2002	Badania odcisku wiązadła pieczęci przeprowadzone przez Andrzeja Sikorskiego z Instytutu Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Luty 2003	Prezentacja odkrycia na posiedzeniu Komisji Numizmatycznej Komitetu Nauk Historycznych PAN w Warszawie.
Marzec 2003	Nieinwazyjne badania fizyko-chemiczne zabytku wykonane nieodpłatnie przez Wojskową Akademię Techniczną w Warszawie.
Marzec 2003	Referat poświęcony bulli wygłoszony przez M. i M. Andrałojć na posiedzeniu Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Maj 2003	Konserwacja zabytku wykonana przez Włodzimierza Pińskwara z Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, ze środków Kompanii Piwowarskiej z Poznania.
Maj 2003	Przekazanie bulli do zbiorów Muzeum Archeologicznego w Poznaniu (nr inw. MAP 2003:1).
Sierpień 2003	Sondażowe badania archeologiczne w miejscu odkrycia bulli, na stanowisku 23 w Głębokim, gm. Kiszkowo; badania sponsorowane przez Kompanię Piwowarską z Poznania.
Wrzesień 2003	Pierwsza wzmianka o bulli w czasopiśmie archeologicznym, w artykule: M. i M. Andrałojć, Skarby, pieczęcie, wikingowie, humus, Archeologia Żywa nr 2 (25) 2003.
Październik 2003	Prezentacja "znaleziska najstarszej w Polsce pieczęci państwowej - bulli książęcej" w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu.
Kwiecień 2004 - Grudzień 2004	Zadanie badawcze finansowane przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, realizowane przez M. i M. Andrałojć w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk, pod tytułem: Analiza ikonograficzno-chronologiczna i kontekst archeologiczny znaleziska polskiej bulli z miejscowości Głębokie, stan. 23, gm. Kiszkowo, woj. wielkopolskie.
Październik 2004	Badania metalograficzne, wykonane przez Marcina Biborskiego i Andrzeja Biborskiego w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Marzec 2005	Ukazanie się wstępnego opracowania bulli: M. Andrałojć, M. Andrałojć, A Polish Ducal Bulla, Quaestiones Medii Aevi Novae, vol. 9, 2004, s. 255 - 281; tekst przygotowany w marcu 2004 r.
Marzec 2005	Prezentacja pełnego opracowania bulli na posiedzeniu Komisji Archeologicznej PTPN.
Czerwiec 2005	Wystąpienie M. i M. Andrałojć poświęcone polskiej bulli książęcej z miejscowości Głębokie w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wrzesień 2005	Referat M. i M. Andrałojć, Bulla Bolesława księcia Polski, wygłoszony na II Kongresie Mediewistów Polskich w Lublinie.
Listopad 2005	Notatka prasowa informująca o odkryciu w Poznaniu drugiej polskiej bulli książęcej przez prof. H. Kočka - Krenz.
Grudzień 2005	Ukazuje się opracowanie Małgorzaty i Mirosława Andrałojć, Archeologia po stronie Krzywoustego. Polska bulla książęca, Archeologia Żywa nr 3 (33) 2005, przygotowane we wrześniu 2005 r.
Grudzień 2005	Notatka prasowa informująca o odkryciu trzeciej polskiej bulli książęcej przez T. Sawickiego w Gnieźnie.
Styczeń 2006	Redakcja hasła do Encyklopedii Gniezna i Ziemi Gnieźnieńskiej, poświęconego bulli z miejscowości Głębokie.
Marzec 2006	Premiera niniejszej strony internetowej, poświęconej w całości odkryciu bulli.
Maj 2006	Ukazanie się dwujęzycznej monografii bulli - Małgorzata Andrałojć, Mirosław Andrałojć, Bulla Bolesława księcia Polski / Eine bulle von Fürst Bolesław von Polen, Wydawnictwo PTPN, Poznań, przygotowanej w grudniu 2004 r. ( )
Czerwiec 2006	Ukazanie się notki Bulla Bolesława Krzywoustego w katalogu wystawy "Kraków w chrześciańskiej Europie X-XIII w." - s. 468
Czerwiec 2006 - Listopad 2006	Zabytek jest eksponowany na wystawie pt. "Kraków w chrześcijańskiej Europie X-XIII w.", przygotowywanej przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa i Muzeum Archeologiczne w Krakowie.
Październik 2006	Posiedzenie Komisji Historycznej PTPN (11 października 2006) poświęcone 3 odkrytym dotąd polskim bullom książęcym (z Głębokiego, z Gniezna i z Poznania)  i ich prezentacja przez odkrywców. Nasze wnioski po tej prezentacji: wszystkie 3 bulle należały do księcia Bolesława Krzywoustego, reprezentują 2 typy, z których starszy ma dwie odmiany (z Głębokiego i nieco późniejszą z Gniezna), młodszy typ, z ostatnich lat panowania księcia znaleziono w Poznaniu.
Listopad 2006	Odkryta zostaje przypadkowo, ok. 30 km od Płocka, czwarta polska bulla książęca. Przechowywana jest obecnie na Zamku Królewskim w Warszawie. Autor wstępnego opracowania M. Hlebionek (Inne Oblicza Historii, nr 06/2006) przypisuje ją Bolesławowi Kędzierzawemu.
Maj 2007	W czasopiśmie Inne Oblicza Historii (IOH nr 1/2007, s. 29-34) ukazuje się artykuł M. i M. Andrałojć "O polskich bullach książęcych" oraz tekst M. Hlebionka "Pieczęcie książąt polskich" (IOH nr 1/2007, s. 22-28).
Luty 2007	Publikacja recenzji monografii bulli - M. Andrałojć, M. Andrałojć, Bulla Bolesława księcia Polski / Eine bulle von Fürst Bolesław von Polen, napisana przez T. Jurka, "Bulle polskich książąt", Roczniki Historyczne 72, 2006.
Maj 2007	Odczyt Małgorzaty Andrałojć poświęcony odkryciu bulli z Głębokiego, wygłoszony w Towarzystwie Naukowym Płockim.
2008	Ukazuje się opracowanie bulli z Gniezna - T. Sawicki, "Bulla książęca z XII wieku z grodu na Górze Lecha w Gnieźnie", Wiadomości Numizmatyczne 51,  2007, z. 1 (183).
2008	Publikacja bulli z Poznania - I. Dębska, A. Dębski, M. Sikora, "Wczesnośredniowieczna pieczęć ołowiana odkryta na Poznańskim Ostrowie Tumskim", w: Poznań we wczesnym średniowieczu, t. VI, Poznań 2008.
Sierpień 2009	W "Innych Obliczach Historii", dodatku do "Wiedzy i Życia", nr 3/2009 ukazał się artykuł M. Hlebionka, "Pieczęć Bolesława księcia Polski", poświęcony odkryciu kolejnej, piatej już polskiej bulli książęcej; znalezisko ma pochodzić z Kujaw, z okolic Brześcia Kujawskiego (?).
Grudzień 2009	Stanisław Suchodolski publikuje artykuł "Nowa bulla Bolesława Krzywoustego i problem ołowianych pieczęci w Polsce wczesnośredniowiecznej", Przegląd Historyczny, (Tom C, 2009, zesz. 2)
Grudzień 2009	Przekazanie do zbiorów Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie bulli odkrytej na Kujawach i wystąpienie M. Hlebionka poświęcone polskim bullom książęcym.
Luty 2010	W Rocznikach Historycznych (R. LXXV - 2009) ukazuje się artykuł M. Andrałojć, M. Andrałojć, "Bulle księcia Bolesława Krzywoustego".

 

Małgorzata Andrałojć, Mirosław Andrałojć
Skontaktuj się z nami

Autorzy polecaja: Galeria 52 - limeryki polityczne | Pracownia Archeologiczna REFUGIUM
 

Zobacz księgę gości | Dopisz się do księgi

Inne odkrycia i opracowania:
 

1.	Skarb ze Zbierska, pow. Kalisz, woj. wielkopolskie
2.	Skarb wczesnośredniowieczny z Kąpieli, gm. Czerniejewo | [zamów książkę on-line]
3.	Skarb z Obry, pow. Wolsztyn, woj. wielkopolskie
4.	Skarb z Dębicza, pow. Środa, woj. wielkopolskie
5.	Skarb wczesnośredniowieczny z Kąpieli, gm. Czerniejewo - Odpowiedź na recenzję
	M. Boguckiego w "Wiadomościach Numizmatycznych" [redakcja "Wiadomości
	Numizmatycznych"  odmówiła zamieszczenia odpowiedzi na recenzję].
6.	Autorska koncepcja programowo-organizacyjna Muzeum Początków Państwa
	Polskiego w Gnieźnie
7.	Tajemnice Rogoźna: Skarb (film) - część 1 | część 2 | część 3 | część 4 | część 5
8.	O kierunkach i możliwościach interpretacji układów zabytków rejestrowanych jako anomalie
	elektromagnetyczne na powierzchni stanowisk archeologicznych - Małgorzata Andrałojć, Mirosław
	Andrałojć, Patrycja Silska, Piotr Szyngiera, "Wiadomości Konserwatorskie", nr 27/2010